نام علمی: Matthiola incana
خانواده: Brassicaceae
نام فارسی: شب بو
نام انگلیسی: Gillyflower/Stock
گل شب بو
شب‌بو، چلیپا گیاهی است از تیره شب‌بویان که زینتی است و به سبب دارا بودن گل‌های معطر و زیبا غالباً در باغچه‌ها کشت می‌شود. به آن شب بوی، شقاری، شمشم، خمخم، خیرو و خیری نیز گفته می‌شود.
شب انبوی، شب بوی یا منثور گلی است که در شب بو می‌دهد و معمولاً در روز بو ندارد. این گیاه برگ هایش سبز روشن و گلش معطر و زرد و است و رنگ های دیگری هم دارد. گل شب بو یک گونه از گیاهان گلدار در انواع رنگ ها می باشد که بسیاری از آنها به شدت معطر می باشند.
جنس این گل دارای 55 گونه می باشد. نام این گیاه به افتخار پزشک شخصی امپراطور ماکسیمیلیان اتریشی انتخاب شده است که به معنی پرزدار یا سبز مایل به خاکستری می باشد که به برگ های شب بو اشاره دارد.
گل شب بو به دلیل عطر و بوی تند و شکوفه های که به مدت طولانی تری روی بوته می مانند و بصورت تجاری هم کشت و کار می شود. نوع بسیار معطر این گیاه در لندن شناخته شده است. گونه های شب بو عمدتا هیبرید می باشند.
انواع گل شب بو:
1) Matthiola incana: شب بوی معمولی است و دارای انواع زمستانه و بهاره می باشد.
2) Malcolmia maritime: به نام شب بوی ویرجینیا و نیز مروارید شیرازی معروف است. گونه دیگر آن (M. bicornis(Evening stock است و ویژگی آن این است که گل ها در شب باز و در روز بسته می شوند .
3) (Cheiranthus spp.( Erysimmum spp.: به نام شب بوی خیری معروف است.
نوع دیگر شب‌بو ماتیولا (Mathiola incana) یا استاکس است که دارای انواع یک‌ساله و دوساله می‌باشد. این گیاه با ریشه‌های بلند تا عمق 30 سانتیمتری در خاک نفوذ می‌کند، برگ ها کرک‌دار و گل ها بسیار معطرند. گل نوع یک ساله‌ی آن به رنگ صورتی، قرمز و زرد است. این نوع شب بو در بهار در گلخانه کشت و کار می‌شود.
کمی دیرتر ممکن است بذر آن را در گلخانه نیز کشت کنند. بعد از جوانه زدن بذر، آنهایی که دارای برگ های اولیه‌ی سبز تیره می‌باشند حذف می‌گردند، زیرا این گیاهان گل های کوچک ساده خواهند داد. گیاهان یک ساله‌ی شب بو در گلخانه و یا در خارج از گلخانه به‌منظور گل بریده پرورش می‌یابند.
Cruciferae (تیره ی چلیپائیان)
دو نوع شب بو به‌طور معمول کشت‌وکار می‌شود. نوع نخست که از گونه‌ی کیرانتوس (Chieranthus cheiri) اتخاذ شده است و شب بوی زرد از آن است، بیشتر در باغ کشت‌وکار می‌شود. کشت آن به صورت مجتمع متداول است و برخی از آنها برای تولید گل تازه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نوع دیگر شب بوی گلخانه ای فقط برای گل تازه و قطع گل (گل شاخه بریده) پرورش می‌یابد. شب بوی زرد گیاهی مقاوم به سرما است. ریشه‌های افشان دارد، در مرداد بذر آن در خزانه کشت می‌شود و در پاییز به محل اصلی برده می‌شود؛ و در فروردین و اردیبهشت گل می‌دهد. این نوع از گل شب بو نسبت به یخبندان و ذوب یخ حساسیت نشان می‌دهد و باید در خاک های شنی در محل آفتاب‌رو کشت شود.
آفات و بیماری های گل شب بو:
از بیماری ها و آفات مهم این گیاه میتوان به زنگ شب بو، کنه تار عنکبوتی، معدنچی برگ، تریپس، سفیدک داخلی و شته اشاره کرد. برای از بین بردن این آفات و مریضی‌ها بایستی از سموم شیمیایی مربوطه استفاده شود.
جالب است بدانید چند سالی است که گل شب بو به عنوان گل شاخه بریده نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد وشاخه‌های بریده آن در صورتی که هوای اتاق گرم نباشد، چندین روز در آب دوام می‌آورند.
تکثیر گل شب بو:
برای افزایش گل شب بو باید از بذر این گل استفاده کرد. زمان کاشت گل شب بو به منطقه آب و هوایی بستگی دارد. معمولا بذر در مرداد ماه کاشته می شود و در پاییز نشاء آن را به گلخانه منتقل می کنند و در گلخانه های سرد (دمای 10 درجه ) نگهداری می کنند.
آبدهی گل شب بو:
نیاز آبی گل شب بو متوسط است. بهترین زمان آبیاری گیاه زمانی است که بین دو آبیاری سطح خاک کاملا خشک شده باشد. در صورت آبیاری بیش از اندازه ریشه گیاه پوسیده خواهد شد.
نور، دما و خاک مورد نیاز گل شب بو:
گل شب بو برای رشد بهتر نیاز به نور مستقیم دارد. البته این میزان دریافت نور برای گل بستگی به دما محیط دارد.
همه ی انواع شب بو ازجزو گیاهان سرمادوست هستند و به هوای گرم حساسیت دارند.
هرچه دمای محیط کمتر باشد و هوا خنک تر باشد، گیاه میزان نور مستقیم بیشتری را تحمل خواهد کرد. با افزایش دمای محیط، اگر از شدت بیش از انداره نور محافظت نشود ابتدا گلها پژمرده میشوند و سپس تمامی گیاه پژمرده خواهد شد.
گل شب بو به خاک سبک و با زهکش خوب نیاز دارد که خنثی و تا کمی قلیایی ونسبتاً حاصلخیز باشد.
امیدواریم که توانسته باشیم گل شب بو و نحوه کاشت و پرورش آن را به خوبی به شما معرفی کرده باشیم.